نقاشیخط (calligram) یکی از زیباترین و اعجاب انگیزترین هنرهای عصر حاضر به حساب میرود. هنر نقاشیخط یک هنر تلفیقی هم به حساب میرود. هنرمند خطاش یا نقاشیخط فردی است که 1- در حداقل یکی از خطوط اصیل(مانند :نستعلیق یا شکسته) خود را به جایگاه بسیار والایی رسانده است. و2- سر رشته ای از یکی از موارد زیر را دارد.
- نقاشی
- تذهیب
- مینیاتور
لوازم مورد نیاز برای نقاشیخط
با توجه به این مطالبی که گفته شد لوازم مورد استفاده برای هر هنرمند میتواند با هنرمند دیگر متفاوت باشد. اما 20نویس میخواهد شما را با لوازمی آشنا کند که در نقاشیخط بسیار مورد استفاده قرار میگیرند و هر هنرمند فعال در این هنر باید آنها را داشه باشد. حتی این نکته را هم باید به یاد داشته باشید که بسیاری از هنرمندان از برخی لوازم و تکنیک هایی استفاده میکنند که در هیچ جایی حرفی از آن به میان نمی آورند تا مبادا تکنیکهایشان تحت سرقت ادبی قرار نگیرد.
لوازم مورد نیاز برای بوم کشی
اگر هنرمندی هستید که بوم آماده می خرید که هیچ. اما برخی هنرمندان مطرح از بومهای آماده استفاده نمیکنند و خودشان بوم میسازند . آنها اعتقاد دارند که بوم را باید خودشان به گونه ای بسازند که صدای طبل بدهد.
1- چهار چوب
چهار چوب وسیله ای است که میتوانید آنرا در ابعاد مختلف تهیه کنید. بسته به سایز اثری که میخواهید خلق کنید سایز چهارچوب میتواند تغییر کند.
2- متقال یا پارچه سفید
این مورد همانند چهار چوب است اما باید دقت داشته باشید که از هر طرف 5 الی 15 سانتیمتر بیشتر انتخاب کنید. مثلا اگر میخواهید یک اثر 70*100 خلق کنید حد اقل باید از پارچه ای با اندازه 80*110 استفاده کنید.
3- بوم کش
بوم کش وسیله ای است که برای محکم کشیدن پارچه بر روی چهارچوب استفاده میشود. اگر میخواهید بومتان صدای طبل بدهد حتما باید از بوم کش استفاده کنید. افرادی که قدرت دستشان کم است استفاده از بوم کش ضروری است . حتی هنرمندانی که باشگاه هم میروند از بوم کش استفاده میکنند تا پارچه را هر چقدر محکمتر بر روی چهارچوب بکشند.
4- منگنه
از منگنه های معمولی نمیتوانید برای منگنه کردن پارچه بر روی چهار چوب استفاده کنید . حتی اگر اینکار را انجام دهید احتمال دارد بعد از چند روز یا چند هفته پارچه از روی چهار چوب جدا شود. پس حتما از منگنه های صنعتی با میخ های بزرگتر استفاده کنید. حین استفاده از منگنه آرامش خودتان را حفظ کنید و از صدایی که شبیه پرتاب گلوله است لذت ببرید.
5- چسب بیندر
اگر درزهای پارچه یا متقالی که استفاده میکنید را نگیرید احتمالا رنگها و متریالی که استفاده خواهید کرد چکه کنند و محیط کاریتان و فرم حروف و کلماتتان را خراب کنند. برای اینکار چسب بیندر یکی از لوازمی هست که برای زیر سازی حتما باید از آن استفاده کنید. بعد از اینکه با کاردک کل سطح کار و همچنین کناره های بومتان را بیندر زدید میبایست 6 الی 12 ساعت اجازه دهید تا چسب خشک شود و بعد از آن کارهای اثر هنریتان را شروع کنید.
استفاده از قلموهای مختلف
قلموهای مختلفی با برندها و سایزهای مختلفی وجود دارند که بسته به سبک کاری هنرمند و بزرگ یا کوچک بودن نوشته ها میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. هنرمندان نقاشیخط از قلموهای تخت ، سر کج و یا سرگرد استفاده میکنند. هر چقدر موهای قلموها نازک تر باشد استفاده از آنها راحت تر است و اثر هنری که خلق میشود زیباتر دیده میشود.
نگهداری و افزایش عمر قلموها
برای اینکه طول عمر قلموهایتان افزایش پیدا کند بهتر است بعد از استفاده ، آنها را با مایع دستشویی و یا مایع ظرفشویی بشورید. یکی از این دو مواد را اندکی بر روی قلمویتان بریزید چند دقیقه قلمو را با آن مایع ماساژ دهید و بعد بگذارید تا قلموهایتان هوا بخورند و خشک شوند. اگر قلموهایتان را تمیز نکنید احتمالا طول عمر آنها پایین باشد و شما مجبور شوید مدام قلموهای تازه خریداری کنید. حتی برخی از قلموهایتان که عمرشان تمام میشود را میتوانید نگهدارید و از آنها برای انجام برخی تکنیکهای نقاشیخط استفاده کنید.
رنگهای مورد استفاده
هر هنرمندی میتواند بر اساس سلیقه و تجربه خود از رنگهای مختلفی استفاده کند. اما معمولا از رنگهای خارجی با کیفیت بالا استفاده میکنند. دلیل این کار این است که رنگهای خارجی ریسک پذیری کمتری دارند. پوشش دهی عالی دارند و کار را زیباتر و براقتر نشان میدهند و در بافت دار کردن نوشته ها رنگهای خارجی بهتر عمل میکنند. برخی از رنگهای خارجی به شرح زیر هستند.
- Amsterdam آمستردام
- Polycolor پولی کالر
- maimery مایمری
ورق طلای مایع یا خود ورق طلا
معمولا کمتر دیده میشود که در نقاشیخط هنرمندان از ورق طلا چه به صورت مایع چه به صورت ورقی استفاده کنند. اما نمیتوان گفت که کسی از آن استفاده نمیکند. استفاده از ورق طلا هم یکی از تکنیکهای نقاشیخط است. ورق طلا در کالیگرافی در مقایسه با نقاشیخط بسیار بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد.
سایه زدن کار در نقاشیخط
سایه زدن انگار حروفات و کلمات را احیا میکند و یک حالت سه بعدی مانندی را به اثر میدهد. وقتی سایه میزنید نوشته ها به گونه ای طبیعی تر دیده میشوند. اگر سایه زدن به خوبی انجام گیرد آنقدر زیبا به نظر میرسد که حتی آن زیبایی را برنامه های کامپیوتری مانند فتوشاپ هم نمی توان بوجود آورد.
در تکنیک سایه زدن میتوان از رنگ مشکی و یک قلموی سایز متوسط و چسب کاغذی استفاده کرد. استفاده از ایر براش air brush از دید برخی اساتید برای هنر نقاشیخط مناسب و پسندیده نیست.
استفاده از تکسچر در نقاشیخط
اگر میخواهید طرحهایی را بصورت برآمده بر روی بوم اجرا کنید و یا تکنیکهایی مشابه با تکنیکهای پتینه در خلق آثارتان بکار ببرید میتوانید از تکسچر سرامیکی و یا تکسچر بسکت استفاده کنید.
استفاده از فیکساتور یا وارنیش در نقاشیخط
در نقاشی اساتید نقاشی بعد از اینکه اثر هنری خلق کردند از فیکساتور استفاده میکنند. چون فیکساتور مانند یک عایق بسیار نازک عمل میکند که از خراب شدن کار به مرور زمان در اثر گرد و غبار جلوگیری میکند. فیکساتورها به 2 شکل مایع و اسپری وجود دارند. در نقاشی خط اغلب از فیکساتورهای مایع استفاده میشود. اما در کالیگرافی اغلب از اسپری استفاده میشود. فقط دقت داشته باشید که موقع استفاده از فیکساتور اسپری حتما از ماسک استفاده و حد الامکان این کار را در فضای باز انجام دهید.
استفاده از لوازم خوشنویسی سنتی
برخی اساتید نقاشیخط بر اساس توانایی که دارند با قلم بر روی بوم مینویسند و دست به خلق اثر میزنند. این آثار از ارزش هنری بسیار بالایی برخوردار است. اگر میخواهید شما هم به خلق همچین آثاری بپردازید میبایست از لوازمی مانند لوازم زیر استفاده کنید.
- قلمهای دزفولی یا خیزران
- قلمهای پارویی برای نوشتارهای بزرگ
- لیقه
- دوات
- مرکب در انواع رنگها
در خوشنویسی با قلم به چه ابزارهای حرفه ای نیاز دارم؟
لوازمی که در بالا معرفی شدند برخی از لوازمی هستند که بسیار مورد استفاده قرار میگیرند. همچنین باید توجه داشته باشیم که لوازمی که در نقاشیخط استفاده میشود در کالیگرافی هم مورد استفاده هنرمندان آن رشته قرار میگیرد. لذا؛ ما قبلا مقاله ای در خصوص لوازم مورد نیاز برای کالیگرافی هم منتشر کرده ایم که میتوانید از طریق لینک زیر بیشتر با این لوازم هنری ضروری آشنا شوید.
