قلمهای خوشنویسی  ابزارهایی اساسی در هنر خوشنویسی هستند که به کاتب اجازه می ‌دهند تا به زیبایی و هنرمندی، خطوط و نوشته‌ ها را بر روی کاغذ بیاورد. این قلم‌ ها به دلیل تنوع در نوع، اندازه و جنس ، دارای دسته ‌بندی ‌های مختلفی هستند که هر یک در کاربردها و نیازهای خاص هنری به کار می‌ روند. در ادامه به بررسی انواع مختلف این قلم‌ ها می ‌پردازیم.

۱. قلم‌های سنتی (قلم نی)

قلم ‌های سنتی خوشنویسی، که به نی ‌قلم‌ ها نیز معروف ‌اند، از نی طبیعی ساخته می ‌شوند. این قلم‌ها به خاطر توانایی ‌شان در ایجاد خطوط نازک و ضخیم به صورت کنترل ‌شده، نزد خوشنویسان ایرانی و عرب بسیار محبوب هستند. قلم نی از نیِ بامبو، نی نیشکر، یا دیگر انواع نی تهیه می‌شود. قطع و تراش دادن این قلم‌ ها به مهارت و دقت خاصی نیاز دارد تا بتوان با آنها ظریف ‌ترین جزئیات و پیچیده‌ ترین انحناها را به تصویر کشید. قلمتراش و قط زن اصلیترین لوازم برای تراش قلم هستند.

۲. قلم‌های فلزی

قلم‌ های فلزی نیز برای خوشنویسی به‌ ویژه در سبک‌های غربی و برخی دیگر از سبک‌های هنر شرقی استفاده می‌ شوند. این قلم ‌ها به دلیل دوام بالاتر و امکان تراش‌های ظریف ‌تر برای خطوط دقیق‌ تر، کاربرد فراوانی دارند. قلم‌ های فلزی در انواع نوک ‌دار و سر پهن موجود هستند که هر کدام برای سبک‌ های مختلف نگارش، از جمله کاپرپلیت و گوتیک و حتی خطوط ایرانی و عربی به‌ کار می‌ روند.

۳. قلم‌های خودنویس

نوع دیگری از قلم‌ خوشنویسی، خودنویس‌ها هستند. این قلم‌ ها دارای مخزن جوهر داخلی می ‌باشند و عمدتاً برای نوشتن روزمره استفاده می ‌شوند. خودنویس‌ هایی با نوک انعطاف‌ پذیر و قلم‌ های فشاری می ‌توانند برای سبک‌ های نیمه ‌رسمی و حتی رسمی و حرفه ‌ای خوشنویسی نیز به کار روند. ویژگی ممتاز خودنویس‌ ها گرفتن همزمان جوهر و کنترل درست بر روی کاغذ است، که آنها را برای استفاده در محیط ‌های اداری یا آموزشی ایده ‌آل می‌سازد.

۴. قلم‌های کالیگرافی نوین

با پیشرفت تکنولوژی، قلم‌های الکترونیک و دیجیتال برای خوشنویسی نیز به وجود آمده است. این قلم‌ ها به نرم ‌افزارهای طراحی گرافیکی و خوشنویسی متصل می ‌شوند و به کاربران امکان ایجاد آثار هنری را بر روی صفحه ‌های نمایش دیجیتال می ‌دهند. این قلم‌ها قابلیت شبیه‌ سازی حرکات قلم سنتی را دارا هستند و در کنار مزایایی چون امکان ویرایش و بازبینی سریع، به عنوان ابزاری نوین مورد توجه قرار گرفته‌ اند.

۵. تکنیک‌های خوشنویسی

هر قلم با توجه به ساختار و ویژگی ‌های خود، تکنیک ‌های متفاوتی را برای استفاده می ‌طلبد. یک قلم نی نیازمند تکنیک‌ های خاصی در نگهداری، تراش و استفاده از نوک آن است. در مقابل، قلم ‌های فلزی و خودنویس ‌ها به مهارت ‌های دیگری مانند کنترل فشار، برش نوک و تنظیم جریان جوهر نیاز دارند. کار با قلم‌های دیجیتال نیز مستلزم آشنایی با نرم‌ افزارها و ابزارهای مرتبط است.

۶. انتخاب قلم مناسب

انتخاب قلم مناسب برای هر خوشنویس، بسته به سبک نوشتاری، سطح تجربه و پروژه مورد نظر متفاوت است. یک مبتدی ممکن است با قلم‌ های نی‌ ساده‌ تر و خودنویس شروع کند، در حالی که یک خوشنویس حرفه ‌ای ممکن است از چندین قلم متفاوت برای نوشتن و خلق آثار خود استفاده کند.

۷. نگهداری و مراقبت از قلم‌ها

همانطور که انواع مختلفی از قلم‌ ها وجود دارد، روش ‌های متعددی برای نگهداری و مراقبت از آنها نیز وجود دارد. نگهداری صحیح از نی ‌قلم‌ها و خودنویس ‌ها برای جلوگیری از افت عملکرد و اطمینان از ایجاد خطوط مطلوب ضروری است. به کار بردن روش ‌های مناسب پاک‌ سازی نقش مهمی در افزایش عمر این ابزارها و حفظ کیفیت نوشتار دارد.

در نهایت، تکنیکها و ابزارهای خوشنویسی به ما کمک می ‌کنند تا بر هنر نوشتار متمرکز شویم و توانایی ‌هایمان را در این هنر زیبا و تاریخی گسترش دهیم. قلم ‌های خوشنویسی، چه سنتی و چه مدرن، به عنوان پل ارتباطی بین فرهنگ‌ ها و هنرها، نقش بی ‌بدیلی در حفظ و ترویج این هنر کهن ایفا می ‌کنند.